تحقیق درباره بررسی تأثیر روش تدریس ریاضی در پیشرفت تحصیلی دانش آموزان دختر دبیرستانهای دولتی در دو ناحیه 1و3 مشهد

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word  و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 4

بررسی تأثیر روش تدریس ریاضی در پیشرفت تحصیلی دانش آموزان دختر دبیرستانهای دولتی در دو ناحیه 1و3 مشهد

نویسنده

زهرا کدخدا

ریاضیات کلید دروازه علوم است.غفلت از ریاضیات به همه دانشها لطمه می زند «راجر بیکن»

چکیده

پیشرفت تحصیلی یکی از متغیرهای اصلی آموزش و پرورش است. و می توان از آن به عنوان شاخص عمده سنجش کیفیت آموزش و پرورش یاد کرد. معمولاً پیشرفت تحصیلی بر اساس نتایج آزمونهای نهایی و استاندارد مورد سنجش قرار می گیرد. که سنجیدن پیشرفت تحصیلی در درس ریاضی نیز از این قاعده مستثنی نمی باشد. و از آنجا که آموزش ریاضی در زمینه سازی برای یادگیری تمامی علوم و در نهایت زندگی بهتر، نقش حساس و قابل توجهی ایفا می کند، متأسفانه بر اساس یافته های موجود، عدم پیشرفت تحصیلی در درس ریاضی به وضوح روشن گردیده است.

نظام آموزشی، با مطالعه عوامل مؤثر در پیشرفت تحصیلی و شناسایی ابعاد مختلف آن اقدامات مورد نیاز را به منظور بهبود وضعیت تحصیلی دانش آموزان و رفع کاستیهای موجود به عمل می‌آورد در این پژوهش تلاش شد، تا به یکی از مؤلفه های عمده، تأثیرگذار بر پیشرفت تحصیلی، یعنی روش تدریس ریاضی، پرداخته شود.

این عامل توسط شاخص های زیر مورد بررسی قرار گرفتند:

ویژگیهای عمومی تدریس و شیوه‌های تدریس تمرین و تکرار، سخنرانی، پرسش و پاسخ و مباحثه ای.

پرسش نامه استفاده شده در دو سطح آمار توصیفی و استنباطی با استفاده از آزمون t دو نمونه ای و آزمون من- ویتنی، با استفاده از نرم افزار spss مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. و نتایج حاصل از پژوهش نشان داد که شیوه تدریس معلمان ریاضی در پیشرفت تحصیلی دانش آموزان مؤثر است. همچنین تأثیر شیوه تدریس تمرین وتکرار و پرسش و پاسخ در پیشرفت تحصیلی دانش آموزان در درس ریاضی مورد تأیید قرار گرفت، ولی ویژگیهای عمومی تدریس، روش سخنرانی و مباحثه ای در پیشرفت تحصیل تأثیر نداشت.

واژگان کلیدی: پیشرفت تحصیلی، روش تدریس ریاضی، ویژگیهای عمومی تدریس، روش تدریس سخنرانی، روش تدریس تکرار و تمرین، روش تدریس پرسش و پاسخ و روش تدریس مباحثه ای.

مقدمه:

از بررسی تعاریف متعدد به تدریس می توان نتیجه گرفت که تدریس فعالیتی است با سه ویژگی:

1-    تدریس باید هدف داشته باشد

2-    تدریس باید متناسب با هدف و مقصود باشد

3-    مفاهیم به طریقی ارائه شود که مطابق فهم و توانایی شاگردان باشد. (فتحی، 1372، ص 11)

صاحبنظران معمولاً روشهای تدریس را به سه دسته تقسیم می کنند:

1-    روشهای سنتی یا تاریخی شامل روش سقراطی و روش مکتبی

2-    روشهای متداول تدریس که بیشتر در قالب و چارچوب الگوی پیش سازمان دهنده می گنجند و شامل روش حفظ تکرار، روش سخنرانی، روش پرسش و پاسخ، روش نمایشی، ایفای نقش، گردش علمی، بحث گروهی و آزمایشی می باشد.

3-    روشهای جدید آموزشی که معمولاً با الگوی حل مسئله سنخیت بیشتری دارند و در دو قسمت روشهای آموزشهای انفرادی و روش واحدها مطرح شده است. (شعبانی، 1372).

معلم پس از آنکه با روشهای مختلف تدریس آشنا شد، در عمل باید با تشخیص موقعیت، روشها و فنون مناسب را انتخاب کند. بعنوان مثال اگر معلمی در تدریس خود از روش سخنرانی استفاده کند، در صورت لزوم می تواند با دانش‌آموزان بحث کند، از آنها سئوال نماید، به آنها تمرین دهد، برایشان آزمایش کند، نمونه و یا مدلی را به آنها نشان دهد و ... بدین ترتیب بهتر است که معلمان در امر تدریس از روش تلفیقی استفاده نمایند و در پژوهش حاضر، از میان روشهای متنوع تدریس، چهار نوع روش تدریس پرسش و پاسخ، سخنرانی، تمرین و تکرار و مباحثه ای در نظر گرفته شد. و تأثیر در پیشرفت تحصیلی مورد بررسی قرار گرفت.

برای آنکه معلم در امر تدریس موفق شود باید از یک سری ویژگیهای عمومی تدریس برخوردار باشد. کاظمی (1378) طی تحقیقی بیان می کند که علاقه معلم به شغل خود یکی از ویژگیهای نمونه در تدریس است . و طی مطالعات انجام شده توسط پژوهشگرانی چون اللهیاری (1380) و کرامتی (1370)، عارفی (1369)، کلامی (1375) و شنایی و علاقبند و پاشا شریفی و هومن (1374)، علاقه و تسلط معلم به تدریس را در پیشرفت تحصیلی مؤثر شناخته‌اند.

از جمله اقدامات دیگری که یک معلم پرتلاش برای رسیدن به پیشرفت ریاضی بدان نیازمند است، بالا بردن سطح توقع و انتظارات دانش آموزان و والدین آنهاست. انتظاراتی که معلم از توانایی های کودک دارد در چگونگی پیشرفت او در مدرسه تأثیر می گذارد و در عین حال در انگیزش دانش آموزان، انتظار موفقیت و عزت نفس آنها نیز اثر می گذارد. (ماسن و دیگران، ترجمه یاسایی، 1370، ص488).

یافته های سومین مطالعه ریاضیات و علوم در ایران، نشان از رابطه مثبت سوابق حرفه ای معلمان با پیشرفت تحصیلی دانش آموزان دارد. (ماشینی، 1370 و کیامنش 1376) و مطالعه یافته های آندرسن (1988) معلمان با سابقه، گرایش بیشتری نسبت به پرورش مهارتهای آموزشی و کلاس داری از خود نشان می‌دهد. (به نقل از میرزارضایی، 1379).

طرح سئوالات برانگیزنده و تشویق شاگردان به ادامه پرسش و کنجکاوی ویژگی دیگر معلم می باشد که بنا به نظریه سازنده‌گرایی، معلم سازنده‌گرا در کلاس ریاضی می بایست با طرح پرسشهای متنوع و جهت دار، شاگردان را به تفکر و یادگیری معنی دار ترغیب کند.

امکانات آموزش متناسب نیز از ابزار بسیار مهمی به شمار می آید که تمامی معلمان برای تحقق اهداف آموزشی خود بدان نیازمندند. پروفسور گیلالدر از استرالیا و رئیس گروه بین المللی روانشناسی آموزش ریاضی بیان می کند که نباید زمان را به عقب برگرداند باید به معلمان کمک کنیم، تا در استفاده از تکنولوژی توانمند شوند. (گویا، 1380، ص17)

براساس تحقیقات بدست آمده، عواملی چون علاقه و تسلط معلم به تدریس، استفاده از شیوه های مختلف تدریس، مهارتهای حرفه‌ای، استفاده از وسایل کمک آموزشی، تشوق به سئوال و کنجکاوی را می توان به عنوان ویژگیهای مهم تدریس در نظر گرفت.

با توجه به اینکه دانش آموزان در قرن 21 زندگی و کار خواهند کرد، قرنی که سیطره کامپیوتر و رسانه‌های گروهی عالمگیر و اقتصاد جهانی خواهد بود، لذا برای این مشاغل افراد باید ایده های تازه را جذب، طرحهای نو را درک و مسائل غیر سنتی را حل کنند. ریاضیات کلید مناسبی برای آمادگی جهت این شغلهاست. (لین استور، ترجمه میرزا جلیلی، 1368) و از طرفی بی توجهی به پیشرفت ریاضی و در نتیجه افت تحصیلی در دانش آموزان به خصوص در درس ریاضی، نابسامانیهای روحی و روانی دانش آموزان و در نهایت نابسامانیهای اجتماعی را پدید می آورد. (خیر، 1365) و همچنین با شناخت عوامل مؤثر در پیشرفت تحصیلی، از امکانات و تجهیزات در جهت پرورش نیروی انسانی، استفاده بهینه به عمل می آید و با کمترین زیان اقتصادی- اجتماعی، نیروی مورد نیاز جامعه پرورش می یابد. (عظیمی، 1374)

هدف پژوهش:

هدف کلی این پژوهش، تعیین تأثیر روش تدریس در پیشرفت تحصیلی دانش آموزان در درس ریاضی است تا با تشخیص ویژگیهای لازم برای تدریس و روشهای بهتر تدریس، برخی راهبردهای نظری و تجربی را با توجه به پیش فرضهای تجربی و نظری ارائه کرد.

فرضیه اصلی:

روش تدریس معلم ریاضی در پیشرفت تحصیلی دانش آموزان در درس ریاضی مؤثر است.

فرضیه های فرعی:

1-    ویژگیهای عمومی تدریس در پیشرفت تحصیلی دانش آموزان در درس ریاضی تأثیر دارد.

2-    روش تدریس سخنرانی در پیشرفت تحصیلی دانش آموزان در درس ریاضی تأثیر دارد.

3-    روش تدریس پرسش و پاسخ در پیشرفت تحصیلی دانش آموزان در درس ریاضی تأثیر دارد.

4-    روش تدریس تمرین و تکرار در پیشرفت تحصیلی دانش آموزان در درس ریاضی تأثیر دارد.

5-    روش تدریس مباحثه ای در پیشرفت تحصیلی دانش آموزان در درس ریاضی تأثیر دارد.

روش:

روش تحقیق علی- مقایسه ای است. جامعه آماری 1109 نفر و نمونه مورد نظر شامل 400 دانش آموز (135 نفر مدرسه تدین، 255 نفر آزادگان) از دو دبیرستان وابسته به دو ناحیه آموزشی یک و سه شهر مشهد که یکی دارای پیشرفت بالای تحصیل و دیگری دارای پیشرفت پائین تحصیل می باشند. نمونه گیری به روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای در جامعه دانش آموزان و سرشماری در جامعه معلمان صورت گرفت. این دو ناحیه از سوی آموزش و پرورش کل استان خراسان، بر اساس قبولی خردادماه دانش آموزان، با عنوان نواحی با پیشرفت بالا و پیشرفت پائین معرفی گردیدند.

سپس از هر ناحیه یک مدرسه با نظر اداری آموزش و پرورش همان ناحیه، انتخاب گردید. (مدرسه تدین از ناحیه یک به عنوان مدرسه ای با پیشرفت تحصیلی پائین و مدرسه آزادگان از ناحیه سه به عنوان مدرسه‌ای با پیشرفت تحصیلی بالا).

از طریق پرسشنامه محقق ساخته، اطلاعات مورد نیاز جمع آوری شد. این پرسشنامه شامل 32 سئوال بود که در اختیار دانش آموزان قرار گرفت.

روایی پرسشنامه که توسط اساتید محترم دانشگاه باهنر بخش علوم تربیتی و دو تن از اساتید دانشگاه فردوشی مشهد انجام شد با کسب روایی 7/87% مورد تأیید نهایی قرار گرفت و پایایی پرسشنامه از روش آزمون مجدد انجام شد که ضریب اعتبار آن 95/0 درصد محاسبه شد.

برای تجزیه و تحلیل داده ها ابتدا با استفاده از جدولهای فراوانی، نمودارهای ستونی و بافت نگار، توصیفی از ویژگیهای عمومی (مشخصات فردی)، سئوالهای پرسشنامه و متغیرهای تحقیق ارائه گردید و سپس با استفاده از آزمون t دو نمونه ای و آزمون من-ویتنی تأثیر عوامل آموزشی بر پیشرفت تحصیلی دانش آموزان دبیرستانهای تدین و آزادگان قرار گرفت.

عمده نتایج بدست آمده نشان می دهد که روشهای تدریس بر پیشرفت تحصیلی ریاضی تأثیر داشته است. و همچنین روش تدریس تمرین و تکرار و پرسش و پاسخ معلمان ریاضی در پیشرفت تحصیلی دانش آموزان مؤثر بوده است اما ویژگیهای عمومی تدریس، شیوه تدریس سخنرانی و مباحثه ای در پیشرفت تحصیلی ریاضی تأثیر نداشته است.

نتایج:

فرضیه اصلی: شیوه تدریس معلمان ریاضی در پیشرفت تحصیلی دانش آموزان در درس ریاضی مؤثر است.

نتیجه: برای مقایسه پیشرفت تحصیل دانش آموزان مدرسه تدین و آزادگان از آزمون t دو نمونه‌ای استفاده شد که چون (001/0) p- مقدار مباحثه شده کمتر از سطح معنی داری 05/0 شد، لذا فرض H0 رد شده و نتیجه گرفته شد که میانگین پیشرفت تحصیل دانش آموزان مدرسه تدین کمتر از میانگین پیشرفت تحصیل دانش آموزان مدرسه آزادگان می باشد. و برای مقایسه شیوه تدریس معلمان ریاضی دو مدرسه، از طریق آزمون من-ویتنی، (40/0) P- مقدار محاسبه شده کمتر از سطح معنی داری 05/0 بدست آمد و این بدان معنی است که میانه شیوه تدریس معلمان ریاضی مدرسه تدین کمتر از مدرسه آزادگان می باشد. و در نتیجه اثر روش تدریس بر پیشرفت تحصیلی ریاضی مورد تأیید قرار گرفت.

فرضیه فرعی اول: ویژگیهای عمومی تدریس معلمان ریاضی در پیشرفت تحصیلی دانش آموزان در درس ریاضی مؤثر است.

نتیجه: باکمک آزمون من-ویتنی، P- مقدار محاسبه شده (1666/0) بیشتر از سطح معنی داری 05/0 (05/0 =/) است لذا در این سطح H0 رد نمی شود و این بدان معنی است که میانه ویژگیهای عمومی تدریس معلمان ریاضی مدرسه آزادگان از مدرسه تدین بیشتر نمی باشد و در نتیجه ویژگیهای عمومی تدریس معلمین ریاضی در پیشرفت ریاضی دانش آموزان مؤثر نیست.

فرضیه فرعی دوم: شیوه تدریس تمرین و تکرار معلمان ریاضی در پیشرفت تحصیلی دانش آموزان در درس ریاضی مؤثر است.

نتیجه: براساس محاسبات از طریق آزمون من- ویتنی، P- مقدار محاسبه شده (005/0) کمتر از سطح معنی داری 05/0 است. لذا در این سطح فرض H0 رد می شود و این بدان معنی است که میانه شیوه تدریس تمرین و تکرار معلمین ریاضی مدرسه تدین کمتر از مدرسه آزادگان می باشد. و در نتیجه شیوه تدریس تمرین و تکرار معلمان ریاضی در پیشرفت تحصیلی دانش آموزان در درس ریاضی مؤثر است.

فرضی فرعی سوم: شیوه تدریس سخنرانی معلمان ریاضی در پیشرفت تحصیلی دانش آموزان در درس ریاضی مؤثر است.

نتیجه: با کمک آزمون من- ویتنی، P- مقدار محاسبه شده (330/0) بیشتر از سطح معنی داری 05/0 است لذا در این سطح فرض H0 رد نمی شود و این بدان معنی است که میانه شیوه تدریس سخنرانی معلمان ریاضی مدرسه تدین کمتر از مدرسه آزادگان نمی باشد و در نتیجه شیوه تدریس سخنرانی معلمان ریاضی در پیشرفت تحصیلی دانش آموزان در درس ریاضی مؤثر نیست.

فرضیه فرعی چهارم: شیوه تدریس پرسش و پاسخ معلمان ریاضی در پیشرفت تحصیلی دانش آموزان در درس ریاضی مؤثر است.

نتیجه: بر اساس محاسبات از طریق آزمون من- ویتنی، از آنجا که P- مقدار محاسبه شده (029/0) کمتر از سطح معنی داری 05/0 است لذا در این سطح فرض H0 رد می شود و این بدان معنی است که میانه شیوه تدریس پرسش و پاسخ معلمان ریاضی مدرسه تدین کمتر از مدرسه آزادگان می باشد و در نتیجه شیوه تدریس پرسش و پاسخ معلمان ریاضی در پیشرفت تحصیلی دانش آموزان در درس ریاضی مؤثر است.

فرضه فرعی پنجم: شیوه تدریس مباحثه ای معلمان ریاضی در پیشرفت تحصیلی دانش آموزان در درس ریاضی مؤثر است.

نتیجه: براساس محاسبات آزمون من- ویتنی، چون P- مقدار محاسبه شده (094/0) بیشتر از سطح معنی داری 05/0 است لذا فرض H0 رد نمی شود و این بدان معنی است که میانه شیوه تدریس مباحثه مهمی معلمین ریاضی مدرسه تدین کمتر از مدرسه آزادگان نیست در نتیجه شیوه تدریس مباحثه ای معلمان ریاضی در پیشرفت تحصیل دانش آموزان در درس ریاضی مؤثر نمی باشد.